Kwestią, która budzi dość duże poruszenie, zarówno wśród kredytobiorców, jak również wśród banków jest kwestia sposobu naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie. Pomimo tego, że dotychczasowe orzecznictwo TSUE w zakresie stwierdzenia nieważności umów kredytowych jest korzystne dla kredytobiorców, to w całej Polsce wykształciła się różna praktyka orzecznicza w zakresie sposobu przyznania odsetek ustawowych za opóźnienie. 

Część sędziów stoi na stanowisku, że odsetki za opóźnienie przewidziane w art. 481 § 1 k.c są należne kredytobiorcy w przypadku stwierdzenia nieważności umowy zawierającej klauzule niedozwolone od chwili popadnięcia w opóźnienie w rozumieniu art. 455 k.c., a więc od chwili otrzymania przez bank wezwania do zapłaty i upływu terminu w nim wyznaczonego lub od chwili wytoczenia powództwa. Tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 listopada 2023 r., I ACa 433/23, LEX nr 3634171, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 kwietnia 2023 r., I ACa 901/22, LEX nr 3568580, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 maja 2023 r., I ACa 992/22, LEX nr 3642679 , wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 maja 2023 r., V ACa 693/22, LEX nr 3580948, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 lutego 2023 r., I ACa 740/22, LEX nr 3502886, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 lutego 2023 r., V ACa 1110/22, LEX nr 3546218, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 stycznia 2023 r., I ACa 893/22, LEX nr 3517950, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 grudnia 2022 r., I ACa 530/22, LEX nr 3517945). Z powyższych orzeczeń wynika, że już przed wydaniem ostatnich wyroków TSUE –  z dnia 07.12.202 r. (C – 140/22) i z dnia 14.12.2023 r. (C – 28/22) sądy wskazywały, że roszczenie kredytobiorcy oparte na art. 405 k.c. jest roszczeniem bezterminowym, a więc staje się wymagalne dopiero z chwilą wezwania na podstawie art. 455 k.c. Przed wszczęciem postępowań, składane są w imieniu kredytobiorców przedsądowe wezwania do zapłaty, z który jednoznacznie wynika wola kredytobiorców co do braku utrzymania wobec konsumentów nieważnej umowy kredytowej, która zawiera abuzywne postanowienia umowne. Również z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższej z dnia 06.05.2021 r. ( III CZP 6/21), która odwołuje się do stanowiska TSUE dotyczącego wymagalności kondykcyjnych roszczeń konsumentów, brak jest podstaw do formalistycznego ujmowania oświadczeń konsumentów co do świadomości skutków związanych z unieważnieniem umowy i brakiem woli dalszego utrzymywania umowy, która zawiera postanowienia abuzywne. 

Natomiast część sądów stoi również na stanowisku, że dłużnik/bank popada w opóźnienie dopiero od chwili dotarcia do niego oświadczenia konsumenta o odmowie potwierdzenia abuzywnych postanowień umownych albo upływu terminu wyznaczonego na złożenie takiego oświadczenia ( tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 lipca 2023 r., I ACa 1285/22, LEX nr 3619005, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 marca 2023 r., V ACa 795/22, LEX nr 3525955, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 września 2023 r., I ACa 269/22, LEX nr 3647033, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 grudnia 2022 r., I ACa 1390/21, LEX nr 3507490, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 lutego 2023 r., I ACa 897/22, LEX nr 3634198, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 listopada 2022 r., I ACa 471/22, LEX nr 3629566). 

    To jak kwestia ta powoduje wiele rozbieżności w orzecznictwie wskazuje skierowanie do Sądu Najwyższego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie na podstawie postanowienia z dnia 28 czerwca 2022 r., V ACa 553/21, zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości:  „Czy dłużnik, który – mimo wezwania do zapłaty – nie zwraca nienależnego świadczenia spełnionego przez kredytobiorcę będącego konsumentem w wykonaniu nieważnej umowy zawierającej niedozwolone klauzule umowne, winien zapłacić odsetki ustawowe za opóźnienie przewidziane w art. 481 § 1 k.c. od momentu popadnięcia w opóźnienie w rozumieniu art. 455 k.c., czy też popada w opóźnienie dopiero po dotarciu do niego oświadczenia konsumenta o odmowie potwierdzenia abuzywnych postanowień umownych albo upływu terminu wyznaczonego na złożenie takiego oświadczenia, równoznacznego z zakończeniem stanu bezskuteczności zawieszonej umowy?” (III CZP 132/22).

    W świetle ostatnich orzeczeń TSUE - z dnia 07.12.202 r. (C – 140/22 ) i z dnia 14.12.2023 r. (C – 28/22 (więcej o tych wyrokach można przeczytać na naszym portalu - https://www.facebook.com/adwokatbeatabroniewiczpasieka), kredytobiorcy zyskali kolejny argument przemawiający za zasądzeniem odsetek ustawowych za opóźnienie przewidzianych w art. 481 § 1 k.c. od momentu popadnięcia w opóźnienie w rozumieniu art. 455 k.c. 

Adw. Edyta Żygas